Thiếu máu là tình trạng giảm lượng hemoglobin trong máu của người bệnh so với người cùng giới, cùng lứa tuổi và cùng điều kiện sống. Thiếu máu gây ra các biểu hiện thiếu oxy ở các mô và tổ chức của cơ thể. Thiếu máu do thiếu sắt là loại thiếu máu dinh dưỡng hay gặp nhất.
Thiếu máu thiếu sắt ảnh hưởng đến cơ thể như thế nào?
Thiếu máu thiếu sắt là loại thiếu máu phổ biến nhất, ảnh hưởng đến khoảng 1,5 tỷ người trên thế giới, đặc biệt là phụ nữ và trẻ em. Bản chất của bệnh lý này là hậu quả của thiếu hụt trữ lượng sắt trong cơ thể do nhiều nguyên nhân, đưa đến tổn thương nhiều cơ quan, trong đó thiếu máu là một biểu hiện thường thấy và bộc lộ rõ nhất.
Bệnh gây ra những ảnh hưởng tới chức năng tâm thần, trí nhớ ở tuổi thiếu niên, cũng như mệt mỏi và giảm khả năng làm việc ở người lớn. Người bệnh thiếu máu thiếu sắt thường biểu hiện những triệu chứng như: mất ngủ, mệt mỏi, giảm tập trung, giảm chú ý và dễ bị kích thích, tóc dễ gãy rụng, tóc bạc, móng tay khô, có khía, mất bóng, nhiệt miệng,….
Trường hợp thiếu máu thiếu sắt nặng và kéo dài sẽ dẫn tới hiện tượng thiếu oxy trong máu có thể làm tổn thương các cơ quan của cơ thể như tim, não,…
Thiếu máu thiếu sắt không chỉ ảnh hưởng tới sức khỏe mà còn làm giảm chất lượng cuộc sống người bệnh. Trẻ em bị thiếu máu thường có kết quả học tập kém hơn, với người lao động sẽ ảnh hưởng tới công suất làm việc. Vì vậy, ngoài việc tuân thủ phương pháp điều trị của bác sĩ, người bệnh cần có một chế độ dinh dưỡng phù hợp giúp bổ sung sắt nhanh chóng và phòng ngừa bệnh tái phát.
Thiếu máu nên ăn gì?
Thực phẩm chứa sắt:
+ Sắt là thành phần chính tạo nên hemoglobin – protein chủ yếu có trong hồng cầu. Nếu cơ thể thiếu sắt hoặc có sự rối loạn hấp thu sắt trong cơ thể, lượng hemoglobin sản xuất ra sẽ không đủ để vận chuyển oxy từ máu đến các mô. Chính vì thế, bổ sung sắt là biện pháp hữu hiệu nhất trong việc dự phòng và cải thiện tình trạng thiếu máu do thiếu sắt.
+ Một số nguồn thực phẩm chứa nhiều sắt bao gồm: hải sản, gan, quả hạch, các loại đậu, rau bina, bông cải xanh.
Nếu lựa chọn nhiều thực phẩm giàu chất sắt vào chế độ ăn uống của mình, có thể lựa chọn nhiều loại thực phẩm khác nhau. Rau xanh không chỉ là một nguồn giàu chất sắt, mà chúng còn chứa nhiều vitamin K và A, kali và chất xơ.
Thịt đỏ là một nguồn giàu chất sắt và protein, nhưng cũng chứa lượng cholesterol cao. Thịt bò nạc có thể là một lựa chọn tốt cho chế độ ăn thiếu máu. Tuy nhiên nên chọn cách chế biến ít chất béo và ít mặt sẽ giúp tình trạng sức khỏe trở nên tốt hơn.
Thực phẩm chứa axid folic (vitamin B9)
+ Acid folic, hay còn gọi là vitamin B9, là một loại vitamin cần thiết cho quá trình sản sinh các tế bào hồng cầu. Tuy nhiên, cơ thể không thể tự tổng hợp được acid folic mà phải bổ sung từ chế độ ăn uống hằng ngày.
+ Các thực phẩm chứa nhiều vitamin B9 gồm có: bánh mì và ngũ cốc, rau chân vịt, gan, các loại đậu, trứng, cải Brussels, măng tây.
Thực phẩm giàu vitamin B12
+ Vitamin B12 cũng là thành phần tham gia vào quá trình sản xuất hồng cầu. Sự thiếu hụt vitamin B12 và acid folic có thể gây ra bệnh thiếu máu nguyên bào khổng lồ (thiếu máu hồng cầu to). Có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng thiếu vitamin B12, ví dụ như lượng vitamin B12 cung cấp từ chế độ ăn không đủ, hoặc những rối loạn từ dạ dày và ruột cản trở sự hấp thu.
+ Một vài thực phẩm giàu vitamin B12 nên bổ sung vào thực đơn bao gồm: thịt đỏ, cá, trứng, các sản phẩm từ sữa như sữa tươi và phô mai, ngũ cốc và men dinh dưỡng.
Thực phẩm chứa đồng
+ Đồng không có tác dụng trực tiếp trong việc sản xuất hồng cầu, nhưng lại ảnh hưởng đến việc chuyển hóa và hấp thu sắt từ mô để sản sinh các huyết sắc tố tạo nên hồng cầu. Vì thế, bổ sung đồng từ thực đơn ăn uống hằng ngày cũng là một biện pháp hiệu quả để khắc phục tình trạng thiếu máu do thiếu sắt.
+ Một vài thực phẩm giàu đồng bao gồm: động vật có vỏ (nghêu, sò, ốc, hến, tôm..), cá, ngũ cốc nguyên hạt, lúa mì, socola, quả hạch.
Thực phẩm giàu vitamin A
+ Bên cạnh những công dụng thường thấy như tăng sức đề kháng, chống oxy hóa và cải thiện thị lực, vitamin A còn ảnh hưởng đến quá trình tạo máu do có liên hệ chặt chẽ với tình trạng thiếu máu do thiếu sắt. Một vài cơ chế đã được nhắc đến bao gồm tăng cường sự phát triển và biệt hóa của các tế bào tiền thân hồng cầu, giảm thiếu máu do nhiễm trùng và huy động dự trữ sắt từ các mô. [5]
+ Các thực phẩm chứa nhiều vitamin A: cá, trứng, gan và thịt nội tạng khác, sản phẩm từ sữa, rau lá xanh, cà chua, cà rốt, khoai tây.
Thực phẩm chứa vitamin E
+ Vitamin E giúp bảo vệ các tế bào hồng cầu khỏi quá trình oxy hóa. Sự thiếu hụt vitamin E có thể sẽ gây ra tình trạng thiếu máu tán huyết nhẹ và các thiếu sót thần kinh không đặc trưng. [6]
+ Một số loại thực phẩm có chứa nhiều vitamin E nên bổ sung trong thực đơn hằng ngày bao gồm: Hạnh nhân, hạt thông, bơ, ớt chuông.